Последние сообщения

41

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Baibars 22 Апреля 2025, 10:30:38 »

Бурай во время башкирского восстания 1662-1664гг. переселился в Казанский уезд, где и умер. Вероятно с семьей поселился в д.Аккозино. Ищу спорные дела, отказные книги и т.п. по д.Аккозино за период 1662-1677гг.

http://forum.tatist.ru/index.php?topic=514.0  здесь смотрели?

42

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 22 Апреля 2025, 09:16:16 »

Бурай во время башкирского восстания 1662-1664гг. переселился в Казанский уезд, где и умер. Вероятно с семьей поселился в д.Аккозино. Ищу спорные дела, отказные книги и т.п. по д.Аккозино за период 1662-1677гг.

43

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 21 Апреля 2025, 07:18:39 »

1620 г. августа 2. — Ввозная грамота новокрещену Зюрейской дороги Кирилке Васильеву на вотчину по р. Танып.
Список с оброчные с вотчиные грамоты слово в слово.

По государеву цареву и великаго князя Михаила Федоровича всеа Русии указу боярин и воеводы князь Борис Михайлович Лыков, да князь Федор Петрович Борятинской, да дьяки Ондрей Степанов, да Иван Васильев, дали на оброк Зюрейские дороги новокрещену Кирилку Васильеву вотчину бортной ухожей за Камою рекою по речке по Таныпе по одной стороне верхняя межа, речка Азяк, да по речке Селе, да по болоту, а словет то болото Варгах, да по речке Сару, Сювергинскому устью, а знамя в той вотчине таково . Для того бил он челом государю царю и великому князю Михаилу Федоровичю всеа Русии, а сказал, что та вотчина в пусте, исстари не владеет ею нихто, и государь бы его, Кирилка, пожаловал, велел тою вотчину дать ему на оброк и будет т[ак], как он, Кирилко, бил челом, а та будет вотчина на оброк никому не отдана и не владеет ею нихто, лежит в пусте, и Кирилку тою вотчину владети, а оброку в государеву казну платити Тюменского за батман меду и пошлин по дватацати по шти алтын по полуторе денге на год.А впервые ему в государеву казну тот оброк заплатити во 129-м году, да и вперед ему тою вотчиною владети, и оброк в государеву казну платити по тому ж до тех мест, вотчину хто из наддачи возьмет.
К сей грамоте государеву цареву и великого князя Михаила Федоровича всеа Русии печать царства Казанского приложил боярин и воевода князь Борис Михайлович Лыков лета 7128 августа в 2 день.

РГАДА. Ф.1173. Оп.1. Д.298. Л.1

Источник: Акчурин М.М., Амиров И.А. «О казанском ясаке в Ельдякской волости на примере вотчинных владений Бурая Ергозина и его родственников»

44

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 21 Апреля 2025, 07:13:01 »

     Как я писал выше, потомки  Бурая   (прим.-по линиям Ижбулата, Бикмамета и Кадыргула Мурзагуловых) имеют субклад  I2-P37>M423>Y3104>L621>CTS10936>S19848>CTS4002>CTS10228>Y3120 >Y4460 >Y3106>A6105>Y94994
     Также были протестированы два жителя д.Абалачи  Менделеевского р-на РТ, которые оказались близкими совпаденцами бураевцев. Деревня расположена на берегу р.Юрашка, а протестированные являются потомками Темячки (Темяша) Ижбулатова, возможно имеющего отношение к Ижбулату Мурзагулову.

45

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 21 Апреля 2025, 06:58:05 »

Спасибо, Салават.

Дополню, что у Кирилки Васильева был сын Карабай, о котором Мусай Ижбулатов с товарищами в 1697 году писали: «и после прадеда ... Мусайкова, Бурая, владел тою нашею вотчиною землею ... родственник наш Карабай, а с тое вотчины платим мы, холо[пи твои в], твою великого государя казну тюменского ясаку в Каза[нь] ... на год по вся годы и доныне, и после прадеда и деда моего и родственника нашего, Карабая, владеют тою нашею вотчиною Осинские дороги деревни Уваныш башкирцы Сава, отце ево имени [не знаем] с товарыщи владеют насилством своим неведо[мо по каким] крепостям..»

46

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от salavat-nab 20 Апреля 2025, 21:18:51 »

   1619 март 4 Переписная книга ясачных и полуясачных крестьянских и бобыльских дворов в деревнях Большой и Малой Шуне и Кабы Копер и иных окольных деревень  по Зюрейской дороге Казанского уезда, переписи Петра Болтина
 л.249 Деревня Анзиру (совр.Анзирка Елабужский) Тотай Кулбакшин и Сабанай Шабердеев,Бигильда Иванчеев,Чураш Шабердин.  Деревни Юраш Костентин Харитонов, Офонасей Семенов Кирило Васильев.
 Деревни Анзири Тениш Сюлтипеев, Исекей Кайбуллин,Кучук Ондреев, Сеит Кабуллин сказали на чем они Государю Царю и великому князю Михаилу Федоровичу Всея Руси шер(с)твовали что де ездят гонцы и посланники на Уфу и на Елабугу многие лета на подводах на деревню Артик а летом на д. Большую Кабык Копер. И того не ведаем хто в деревне в Большой Кабы Копер и в деревнях Шунях стоит на ЯМу,То нашу и речи.

47

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 20 Апреля 2025, 16:58:04 »

                                                                    АВЫЛЫГЫЗНЫҢ ТАРИХЫН БЕЛӘСЕЗМЕ?

     Борынгы башкорт халкы арасында һәрбер ыру члены үз ыруының кайдан килеп, кемнән башланып китүен һәм ыру тормышында  нинди тарихи вакыйгалар үткәнен белергә тиеш булган. Башта ул телдән телгә әйтелеп, сакланып килгән,  картлар үзләренәң улларына, өяннәренә әйтеп калдырганнар. Соңыннан инде укый- яза белә торган булганнар. Бу язуларга "шәҗәрә" яки "тайра" дип әйтелә. Шәҗәрәләрнең кайсы берләре ыру нәселенең  таралышын ир заты буенча буыннан буынга исемләп санап чыгу формасында,ә кайсы берләре шул ыруның тарихын һәм аның тормышында булып үткән вакыйгаларны сөйләп бирү формасында төзелгәннәр.
    Шәҗәрәләрннең күбесе шушы көнгә кадәр сакланып калган. Мәсәлән, СССР фәннәр академиясенең Уфа тарих, тел һәм әдәбият  институтының кулъязмалары фондында берничә дистә шәҗәрә саклана. Шулар арасында Юрматы ырыу башкортларының 1565 елда язылган шәҗәрәсе бар. Бу шәҗәрәне Юрматы ырыуының башлыгы Тәтәгәч би үләр алдыннан Бакый муллага әйтеп яздырып калдырган. Бу шәҗәрәләр башкорт халкының тарихы өчен бик кыйммәтле чыганак булып торалар.
    Борай башкортларының да зур, тулы язылган шәҗәрәсе булып, ул Шакир карт Мусинда саклана иде, 1916 елгы пожар вакытында югалган. Безнең кулда булган шәҗәрә шул зур шәҗәрәнең бер  өлеше генә, ул Борай картның 4 нче бабасыннан гына башланып китә: Аккош улы Караман, Караман улы Илбәк, Илбәк улы Алмак, Алмак улы Борай. Бу шәҗәрәдә Борай картның кайдан, нинди ырудан һәм бу җирләргә кайчан килеп утуруы хакында бер нәрсә дә әйтелми. Хазер Борай картның 17 нче буын уллары, кызлары яши.
    Соңгы елларда 5 томнан торгаң "Материалы по истории  Башкирской АССР"дигән китап баласылып чыкты. Бу томнардаи Башкортстан хакында Мәскәү һәм Ленинград архивларында сакланган рәсми документлар тупланган. Шул китапның  1936 елда чыккан беренче томында Борай авылы Ельдәк волостена кергән, ә  Елтдәк волостеның старшинасы булып Әхмәр Хәсәнов эшләгән. Шуңа курә барлык документларда да Әхмәр Хәсәнов телгә  алына һәм  ул Борай башкортлары исеменнән эш йөретә. Әхмәр Хәсәнов Борай картның җиденче улы: Борай улы Илморза, Илморза улы Ишбулат, Ишбулат улы Бикмөхәмәт, Бикмөхәмәт улы Хәсән, Хәсәннең 5 улы була:Ахун, Әхмәр,  Шаһбан,  Мөслим, Мортаза. Әхмәр карт укый-яза белгән, шуның өчен ул  шәҗәрәде Әхмәр мулла дип йөретеле. Элек башкортларда һәрбер укымышлы кешегә мулла яки "абыз" дип әйткәннәр, Шуннан чыгып "абызтай" (абыстай) сүзе дә элек "укый-яза" белгән хатын кыз мәгънәсендә кулланылган, соңга таба гына ул икенче мәгънә алып киткән. Борай авылы хакында "Материалы по истории Башкирской АССР" китабының беренче томында бирелгән документларның барсына да тукталмыйча, тик бергенә документка тукталып китик.
    1714 елда Ваныш волосте башкорты Карашай Урахчин хөкүмәткә, Борай башкортлары һәм Казан өязеннен килгән татарлар Ураз һәм Дүсмәтлер Әҗәк суыннан алып Себергән суына  кадәр Танып елгасы буендагы җирләрне законсыз биләп торалар, ул җирлер  безнең, безгә кайтарып бирелсен иде, дип гариза бирә, Әхмәр Хәсәнов бу җирләрнең Борай башкортлары җире икәнен документлар белән исбат итә, Карашай Урахчинның гаризасы кире кагыла. Бу документта телгә алынган Дүсмәт авылына нигез салучы булырга тиеш, Дүсмәтлеләр Борай җиренә читтен килеп утырганнар. Борай жиренә читтэн унбер авыл килеп утырганнар (Әҗәк, Алдар, Дүсмәт, Мамады, Үтәгэн, Тугай, Шабай,  Бикҗән, Муллавыл, Шунәк тагын бер рус авылы исеме хәтердән чыккан). Бу документта Шабай авылы янында тегермән булганлыгы һәм  Борай картның, ни сәбәптәндер, үзенең улларын калдырып, Казан өязенә китеп үлгәнлеге әйтеле.
     Әхмәр Хәсәновның исеме 1714- 1743 елгы документларда телгә алына, шуңа караганда ул 1750 елларга кадәр яшәгән булырга кирәк. Шуңа карап инде Борай авылының да яшен билгеләргә мөмкин. Алда без Әхмәр Хәсәновның Борай картның җиденче буын улы икәнен  әйтеп киткән идек. Фәндә һәрбер  буынның яшәү арасы уртача 20-25 ел исәпленә. Димәк, Борай карт бу җирләргә 16 нчы гасырның азакларында яки 17 нче гасырның башларында ягъни моннан 360 кагыла. Бу документта 370 еллар элек килеп утырган булырга тиеш.

Касыйм Әхмәр

филология фәннәре докторы.

Газета «Алга», 19.02.1967г. №23

48

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 20 Апреля 2025, 10:26:20 »

ҖӘЛДӘК ТАРХАН ШӘҖӘРӘСЕ
...

"Казан ханлыгына яхшы хезмәт иткәне өчен җир биләү хокукы алган һәм Агыйдел итәгенә килеп Җәлдәк(Ельдяк)  тархан Җәлдәк авылына нмгез салган. Җәлдәк авылы бүгенге көндә Башкортостанның Борай төбәнге карый.

I буын
1.Җәлдәк тархан

II буын
2. Атлак би 1

III буын
3Акъяр би 2
4.Бису би 2
5.Корман би 2
6.Йәдкәк би 2 (Аташ авылында яшәгән)
7.Йабынчи би 2 (Имәнле Кул авылында яшәгән)

IV буын
8.Тукбулат 3 (Иске hәм Яңа Солтанбәк авылларының бабасы)
9.Йазарбулат 3 (Яңа Кыты, Чуртанбаш авыллары бабасы)
10. Җаргазы (Ергазы) 5

V буын
11.Борай 10
(Башкортостанның Борай районы үзәгенә, Борай авылына нигез салучы. Ул 1600 елда Казанда вафат булган. Борай Явыз Иванда әманэт булып торганга охшый)

VI буын
12.Кадергул 11
(Борай, Чишм-Борай авылларында яшәгән)
13.Морзагыл 11

VII буын
14. Йахшыбулат 13

VIII буын
15.Мусай 14

IX буын
16. Дусмәт 15

X буын
17.Косапкыл 16

XI буын
18.Собханкыл 17

XII буын
19. Морзагыл 18

XIII буын
20.Собанак 19
(Собәнәк – Салават Юлаев көрәштәше. 1774 елның сентябрь урталарында Салават кулына төшкән Җәлдәк  корылмасына полковник И.Рылеев җитәкчелеегендәге отряд җибәрелә. Бу отряд 18 сентябрьдә Тимошкино авылы, 22 сентябрьдә Танып hәм Бир елгалары арасында Собәнәк җитәкләгән баш күтәрүчеләр белән бәрелешә)

XIV буын
21. Шимогол Собәнәков 20

XV буын
22.Нурмөхәммәт мулла Собәнәков 21
23. Габдрахман Собәнәков 21

XVI буын
24.Гарифулла мөэзин 22
(1865- 1935$ Яңаул районы Дусмәт авылыннан Югары Чат авылына күчеп килгән)
25.Васфи 23
26.Лотфырахман 23
(Тәтешле, Янаул районнарында партия җитәкчелегендә була)

XVII буын
27. Малик  Гарифуллин 24
(1888- 1956; Янаул районы Югары Чат авылында яши. Уфада Галия медресәсен тәммамлый. Чегәчәктә (Кытайның Уйгур Синцзян төбәгендәге шәһәр) уйгурларны.  Семипалатинскида казакъларны, Янаул һәм Тәтешле районнарында татар мәктәпләрендә укыта)
28.Габделхәмит 24
29.Фәйзә 24
30.Мөкәррәмә 24
31.Рабига 24
32.Шәмгызыя 24
33.Габделкәрим 24
34.Мөхәммәтфәүзи 24
35.Бәхиҗә (1906 ел туган) 24
36 Фәүзия (1911 ел туган) 24

XVIII буын
37.Әдип Маликов (1921 ел туган)
38.Рәмзи Гарифуллин 27 (Казанда иллюзионист)
39.Нил (журналист)27
40.Ил (Чаллыда укытучы) 27
41.Раил (Уфада яши) 27
42.Марс (журналист) 27
43.Лена (экономист Ташкентта) 27
44.Одер (Тәтешледә) 27
45.Лима (Буада укыта) 27

XIX буын
46.Әнвәр Маликов 37

ИСКӘРМӘ (М.Ә.)
Әлеге шеҗәрә тексты 1994 елда Казанда уздырылган күргәзмә материалыннан күчереп алынды. Күчермә Кулъязмалар мирасханәсендә 99 коллекциянең 1 тасвирында 287 саклау берәмлеге булып теркәлгән.

Әхмәтҗанов М.И. "Нугай Урдасы: татар халкының тархи мирасы. -Казан: Магариф, 2002.

49

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 20 Апреля 2025, 08:53:57 »

/стр.50/ Название д. Бураево связано с именем башкира-вотчинника Бурая Ергозина. Приведем отрывок из документа, в котором речь идет о нем и его родословной. «Да в челобитье ж ответчиков Мусая Яшпулатова и новокрещена Якушки Исаева написано: изстари де прадед их башкирец Бурай владел вотчиною бортным ухожьем по Таныпу реке, и тот де прадед их Бурай переехал жить из Уфимского уезду в Казанской уезд и жил в Казанском уезде и умре, а после де ево остались дети ево, а их деды Мусайкин де Мурзагул, Якушкин дед новокрещен Стенька; а после дедов остались отцы их (Яшпулат и Исай) и они Мусайко и Якушко з братьями, и после смерти прадедов, и дедов, и отцов их, у тое вотчину прадеда их Бурая, владели насильством бес крепостей башкирцы Сава да Татлыбай Кокбашевы с товарыщи с прежние башкирские шатости по 205-й (1697) год»5. Ельдякские башкиры Мусайка Яшпулатов и новокрещен Якушка Исаев «по сыску и по старине» были признаны владельцами вотчины между pp. Азяк и Сибирган. Спорное дело, фрагмент которого был приведен, указывает на примерный хронологический рубеж, когда село Бураево получило свое название. Башкир Бурай жил в начале XVII в., что не маркирует время основания самого аула, так как он мог существовать и ранее. Как, вероятно, самое старое селение ельдякских башкир он мог носить просто название Ельдяк. Вотчинник Бурай по неизвестной причине затем переселился в Казанский уезд, где один из его сыновей принял крещение, став Стенькой. Другой его потомок Аднагул был причислен к «ясачной чуваше», которые в конце XVII в. стали именоваться ясачными татарами Казанского уезда. Тем не менее в родной Ельдякской волости они продолжали числиться вотчинниками по праву родства с Бураем.

Источники: Башкиры Бураевского района Республики Башкортостан: научный справочник / С. И. Хамидуллин, И. Р. Саитбатталов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, А. А. Исмаил. – Уфа: АНО «ЦИИНБ «Шежере», 2021 – 520 с. – (Северо-западные башкиры).

50

Шәҗәрә. Моя родословная / Бурай: правда и вымысел

« Последний ответ от Utyagan 20 Апреля 2025, 08:52:11 »

/стр.350/
В 1714 г. возник спор между представителями Еланской (Ванышской) и Ельдякской волостей о вотчинной земле, находящейся по р. Танып от р. Азяк до р. Сибир-ган. В результате розыска башкиры 4 волостей 3 дорог подтвердили, что башкир Акмир Асанов с товарыщами из Ельдякской волости «владели дедовскою вотчиною по Таныпу реке». Однако «после де башкирской шатости (т.е. восстания) владели означенной вотчиной башкирцы Ванышской волости Карашай Урахчин* с тов. насильно». Прапрапрадедом Акмира Асанова был башкир Бурай, который и владел этой вотчиной до начала башкирского восстания, затем он переехал из Уфимского уезда в Казанский, где и умер. Поэтому ванышских башкир Карашая и других власти решили «обвинить и от вотчины ... отказать», а Акмира с товарищами оправдали и дали ему «владенную выпись» на право владения спорной вотчинной землей70. Аймак Акмира Асанова за эту вотчину платил казне по 37 батманов меда, а вся Ельдякская волость — по 112 куниц и 50 батманов меда в год.

/стр.351/
Название д. Бураево тесно связано с именем башкира-вотчинника Бурая Ергозина. Чуть выше о нем уже говорилось. Здесь приведем отрывок из документа, где речь идет о нем и его родословной. «Да в челобитье ж ответчиков Мусая Яшпулатова и новокрещена Якушки Исаева написано: изстари де прадед их башкирец Бурай владел вотчиною бортным ухожьем по Таныпу реке, и тот де прадед их Бурай переехал жить из Уфимского уезду в Казанской уезд и жил в Казанском уезде и умре, а после де ево остались дети ево, а их деды Мусайкин де Мурзагул, Якушкин дед новокрещен Стенька; а после де дедов остались отцы их (Яшпулат н Исай) и они Мусайко и Якушко з братьями, и после смерти прадедов, и дедов, и отцов их, у тое вотчину прадеда их Бурая, владели насильством бес крепостей башкирцы Сава да Татлыбай Кокбашевы с товарыщи с прежние башкирские шатости по 205-й (1697) год.» Ельдякские башкиры Мусайка Яшпулатов и новокрещен Якушка Исаев «по сыску и по старине» были признаны владельцами вотчины между р. Азяк и Сибирган.
А теперь из приведенного материала составим генеалогию Бурая.

Но имеется и другая родословная Бурая, опубликованная в газете Ахметом Латиповым. Вот она: Аккуш - его сын Караман - его сын Ильбак - его сын Алмак - его сын Бурай - его сын Илмурза - его сын Ишбулат - его сын Бикмухамет - его сын Хасан - его 5 сыновей: Ахун, Ахмер (выше речь шла об Акмире Асанове), Шагбан, Муслим, Муртаза.
Что можно сказать об этих двух шежере? Первая родословная послужила основным документом для подтверждения права родственников Бурая на вотчину одного аймака Ельдякской волости. Эта родословная Бурая проверялась и перепроверялась. Поэтому в ее достоверности нет сомнений. Вторая родословная вызывает недоверие тем, что отец и сын Бурая не совпадают с данными первой. Достоверны сведения о Хасане и его детях. Как бы то ни было, на основе новых данных следует проверять достоверность второго шежере.
Думается, что Бурай Ергозин выехал в Казанский уезд до 1661-1664 гг., когда происходило башкирское восстание.

Источник: Асфандияров А.З.. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с.